Oficjalny serwis internetowy Miasta Bielsk Podlaski

Być może bielska Góra Zamkowa nie jest ani najstarszym grodziskiem (przodują Haćki z jedną z najwcześniejszych osad słowiańskich z VI w.) ani też największym na Podlasiu, to jednak pozostaje trwałym elementem bielskiego krajobrazu.

We wtorek  14 czerwca wszedł do obiegu czwarty ze znaczków turystycznych prezentujący miejsca związane z Bielskiem Podlaskim. Prezentacja znaczka odbyła się w I LO im. T. Kościuszki w Bielsku Podlaskim. Tym razem na znaczku była Góra Zamkowa.

Ideę znaczka turystycznego w Bielsku Podlaskim propaguje Fundacja Ochrony Dziedzictwa Ziemi Bielskiej, przy wsparciu finansowym Urzędu Miasta Bielsk Podlaski

Podobnie jak i inne grody, ten w Bielsku służył prawdopodobnie jako miejsce tymczasowego schronienia mieszkańców w okresie najazdu.

Prowadzący wykład o Górze Zamkowej Zbigniew Romaniuk, znany historyk-regionalista, potwierdził tylko, że sprawdzonych wiadomości  o Górze Zamkowej jest niewiele. Ukazujące się do tej pory wyobrażenia grodu (inż. T. Millera, czy też J. Zieleniewskiego), to raczej efekt wyobrażeń autorów, niż rzeczywisty, albo nawet zbliżony do rzeczywistego obraz tego jak mógł wyglądać wczesnośredniowieczny gród w Bielsku.

Można się jedynie domyślać jego kształtu, poprzez analogię do innych grodzisk słowiańskich, budowanych przeważnie z drewna i gliny. 

- Tak naprawdę, na Górze Zamkowej przeprowadzono tylko jedno badanie archeologiczne – mówił Zbigniew Romaniuk. - Zrobił to w 1971 Wiesław Szymański, który dokonał wykopu tylko w jednym miejscu. Znaleziono ceramikę i trochę kości, ale nie było artefaktów związanych z militariami, np. grotów strzał czy włóczni – dodał Romaniuk.

Konkluzja prac Szymańskiego była taka:  grodzisko na Górze Zamkowej była wykorzystywane krótko, ale intensywnie w XII –XIII wieku. Prawdopodobnie stacjonowała tam jeszcze załoga wojskowa księcia Mścisława Daniłowicza, następcy księcia Włodzimierza Wasylkowicza, który według latopisu halicko-wołyńskiego obdarował bielskie cerkwie ikonami (1288).  Później grodzisko strawił  pożar.

Więcej znalezisk przyniosły badania archeologiczne z 1997 r. na ulicy Zamkowej. Znaleziono różne amfory (w tym tzw. korczaga z okolic Morza Czarnego z inskrypcjami pisanymi cyrylicą). Wynikało z nich, że osadnictwo na terenie ul. Zamkowej istniało już w X wieku.

Zainteresowanie grodziskiem, wzrosło w XIX w. Wspominał o niej historyk Józef Jaroszewicz. Już wtedy Górę Zamkową  mieszkańcy miasta nazywali „Łysą Górką” albo tzw. „Koziszczem”, który to przypuszczał, że cerkiew zwana zamkową znajdowała się prawdopodobnie na terenie podgrodzia, a nie na samym wzgórzu.

Na Górze Zamkowej znajdował się krzyż, postawiony w 1831 roku na pamiątkę epidemii cholery,  która w tym czasie szalała w mieście oraz kaplica prawosławna, którą zbudowano z pieniędzy zebranych przez rosyjskich wojskowych po stłumieniu powstania styczniowego. Oba te  obiekty widać jeszcze na najstarszym zdjęciu bielskiej Góry Zamkowej z około 1920 roku.  

W czasie II wojny światowej Niemcy  postanowili uregulować teren parku wokół Góry Zamkowej. Wyznaczono nowe alejki, powstał staw, nawieziono i wyrównano też teren  na szczycie Góry Zamkowej. Fizycznie te prace wykonywali zmuszeni do tego przez hitlerowskiego okupanta miejscowi Żydzi.